Мод тарих тухай

Та хаана ч амьдарч байгаасаа үл хамааран мод тарьж ургуулж болно. Гагцхүү танаас өдөр тутам тарьсан модондоо анхаарал хандуулж арчлахыг хүснэ. Манай аав насаараа ногоо тарьж, Баянхонгор аймгийн хөдөө аж ахуйн газрын ерөнхий агрономчоор ажиллаж байгаад тэтгэвэртээ гарсан. Бараг 10 жилийн өмнө ногоон хэрэм төслөөр аймгийн бөмбөгөр сумын нутагт 20 га газар мод тарьж тасралтгүй 8 жил өөрийн хүч хөдөлмөрөөр уруулсан юм. Харин улсад хүлээлгэж өгөөд дараа жил нь усалгаа арчилгаа байхгүйн улмаас хатах нь хатаж, мал идэхийг нь идээд олон жилийн аавийн минь хөдөлмөр талаар болсондоо. Хятад, Пакистан гэм мэт олон оронд цөлжиж буй бүс нутагтаа мод тарьж Байгалын тогтцыг өөрчилж уур амьсгалд хүний эерэг нөлөөг бий болгож чадаж байна. Манай оронд сүүлийн хэдэн өдөр орсон бороонд Баян-Өлгий, Эрдэнэт гэх мэт хотууд үерт автлаа. Манай хот суурийн газруудын эргэн тойронд үнэндээ мод гэж зүйл байхгүй. Мод ургамалтай газар бороо их орсон ч мод ургамлын үндэс нь үер болохоос сэргийлж байдаг. Тиймдээ ч хангайд үер буугаад байдаггүй. Гол ус нь үерлэх боловч гадаргуугын хүчтэй үер болох нь бага. Тиймээс бидэнд байгалын аюулаас өөрсдийгөө хамгаалах болон байгальдаа эерэг нөлөө үзүүлэх боломж бий. Бид нар маш залхуу амьдардаг хүмүүс шүү. Ямар нэг зүйл санаачлаад хийвэл заавал үр дүн нь гардаг. МОД ТАРЬЖ ТҮҮНЭЭ АРЧИЛЦГААЯ. Эрүүл аюулгүй орчныг бүрдүүлцгээе.

Зураг дээр. Баруун гар талаас Галсан Жигжидсүрэн. Галсан Цэрэн. 10 жилийн дараа тарьсан модноос нь ургаж үлдсэн  цөөн хэдэн модны дэргэд.

Тайланд хаус

Би одоо Тайландад ажиллаж байна. Халуун орны бүс буюу тропикол зонд байрладаг орон тул энд өвөл гэж байхгүй. Хамгийн хүйтэн сар нь өвөл 10 хэм хүрнэ. Бороо их ордог тул ус зайлуулах систем нь маш сайн байх ёстой. Нар нь эгц дээрээс тусдаг тул сүүдрэвч хийх нь зайлшгүй шаардлагатай. Ихэнх үед 30 хэмээс дээш халуун учир айр кондишн байнга хэрэглэнэ. Энд хаус ямар байна вэ. Миний ажиллаж байгаа газар фермерүүд их. Rubber tree буюу байгалын резиний мод их тарьдаг. Банана, ананас, манго, лангон, коконат гэх мэт төрөл бүрийн халуун орны мод байна. Хауснууд нь сайхан загвартай тансаг байшингаас авахуулаад энгийн саравч ноорхой байшин ч байна. Манай монгол оронд бид хүйтныг тэсвэрлэх гэж байшингаа маш их дулаалах хэрэгтэй болдог. Энд бол халуунаас тусгаарлах гэж дулаан тусгаарлалт хэрэглэх хэрэгтэй болно. Мөн эйркондишн ажиллуулж гэрээ хөргөх тул цахилгааны өртөг өндөр гарна. Манайд түлшний зардал гэж гардагтай адил. Миний тэмдэглэх гол санаа бол энд барилын материалуудаа ихэнхийг нь дотооддоо үйлдвэрлэж байна. Байшингийн бага дамнурууг угсармал төмөр бетоноор хийсэн байна. Баганын хөндлөн огтлол нь ердөө 250мм Х250мм байх. Дээврээ голдуу шувуун нуруун хийцтэй хийнэ. Энэ нь борооны ус зайлуулах хамгийн энгийн хийц. Шувуун нуруу нь модон болон төмөр профилоор хийсэн байх нь элбэг. Дээврийн нугалмал төмөр эсвэл керамик хавтанцраар бүрнэ. Гол санаа авах юм гэвэл ямар ч байсан ихэнх барилгын материалаа өөрсдөө хийж байгаа нь давуу тал.

Арматурын төмөр гэж юу вэ? Хэрхэн худалдан авах, хэрэглэх зөвлөмж

Бидний дунд арматурын төмөр гэхээр иржгэр гадаргуутай урт нарийн төмөр санаанд орж ирэх байх.

Арматур гэдэг нь (Rebar = Reinforcement bar ) барилгын төмөр бетон хийцэд зориулан үйлдвэрлэсэн ган бэлдэц юм. Бетон нь шахалт, даралтанд маш сайн тэсвэртэй боловч суналтанд маш тэсвэргүй. Иймд инженерүүд суналт шахалтанд маш өндөр тэсвэртэй нийлмэл материал гарган авсан нь төмөр бетон буюу дотроо арматурын төмөртэй гадуураа бетонтой хийц юм. Арматурын төмөр нь барилгын хийцэд маш том үүрэг гүйцэтгэнэ.

Тэгэхээр таны байшингын суурь, багана дам нуруу хучилт гэх мэт хийцүүдэд арматурын төмөр хэрэглэгдэнэ. Урт нь ерөнхийдөө 12м байдаг. Ангилахдаа хөндлөн огтлолын диаметрээр нь ангилна. Үүний дараагаар мөн суналтын бат бэхээр нь ангилна.

Таны барилга хэрвээ арматур ашиглах бол та төмрийн худалдааны газруудаас авна. Дарханы хар төмөрлөгийн үйлдвэр нь Японы JIS стандартыг нэвтрүүлсэн бөгөөд Монголдоо ганц гэж хэлж болох том үйлдвэр. Хятадын хямд үнэтэй арматурууд байгаа. Гэхдээ улсын үйлдвэрийн баталгаатай арматур биш л бол Хятад Орос Монгол аль нь ч байсан таны болон хайртай хүмүүсийн чинь амь насыг аюулд оруулж байна гэсэн үг юм.

Тэгхээр та төмөр бетон байшин барих гэж байгаа бол
1. Барилгын зураг төсөл хийгдсэн байх
2. Зурагт тусгагдсан арматурын ангийн дагуу худалдан авах
3. Үйлдвэрлэгчийн сертификат
4. Худалдан авсан арматураасаа дээж авч сорил шинжилгээний лабораторт шинжлүүлэх (Хэрвээ сорил шинжилгээгээр тэнцэхгүй бол таны арматур чанарын шаардлага хангахгүй байна гэсэн үг. Иймд барилгынхаа талбай руу зөөхөөсөө өмнө шинжилгээгээ хийлгэх хэрэгтэй шүү)

Арматурын төмөр 12 м урттай үйлдвэрлэгддэг. Иймд шулуунаар ачиж явхын тулд трейлэр ашиглах хэрэгтэй. Хүмүүс богино машин дээр нугалж ачих эсвэл хойш нь илүү гаргаж ачих тохиолдол их байдаг. Гэхдээ тохиромжтой арга биш шүү.

Таны барилга зай талбай багатай газар баригдаж байгаа бол манайд 4 жилийн өмнөөс арматурыг зургийн дагуу тайрч матаж бэлддэг үйлдвэрүүд хэд хэд бий болсон тул үйлчлүүлээрэй. Таны зардал мөнгийг хэмнэнэ.

Тоосго хэрхэн худалдан авах вэ?

Тоосго гэдэг бол хамгийн энгийн, хамгийн өргөн хэрэглэгддэг барилгын материал.
Хүн бүр л тоосго гэж мэднэ. Гэхдээ та байшин барихдаа тоосгоо хэрхэн сонгож худалдан авах вэ!
Керамик болон бетон тоосгыг манайд хийж байна. Керамик тоосго маань ерөнхийдөө доорхи найрлагатай байдаг юм байна. 

1. Цахиур буюу элс 50-60%
2. Шаварлаг хэсэг 20%-30%
3. Шохой                2-5% 
4. Төмрийн оксид ≤ 7% 
5. Магни        1% -аас бага

 Мэдээж тоосгыг хольцоо зуурч хэвлээд тоосго шатаах зууханд шатаадаг. Тэгээд түүхий эдийн хольцын чанар, шатаалт зэргээс хамааран тоосгоны чанар маань тодорхойлогдоно. Монгол улсын стандартаар тоосгонд тавигдах чанарын шаардлагуудыг тогтоосон байгаа. Та www.estandard.gov.mn гэсэн хаягаар ороод харж болно.

Байшин барихад гол хэрэг болох хэмжээтэй тоосго бол 250х120х60 мм хэмжээтэй тоосго юм. Таны байшинд 12 мм хана бол 1 метр квадрат талбайд дунджаар 55 ширхэг тоосго орно. Хэрвээ 25 хана бол 110 орчим, 36 хана бол 165 гэх мэт. Та байшиндаа орох хэмжээгээ ойролцоогоор бодсон бол худалдан авахдаа юуг анхаарах вэ?

1. Та зарагдаж байгаа тоосгоны үйлвэрлэгчийн сертификат болон лабораторын туршилт хийсэн бичиг нь байгаа эсхийг борлуулагчаас асуугаарай. Мэдээж тэд стандартын дагуу бүтээгдэхүүнээ хийжл байгаа бол заавал энэ 2 зүйл байх ёстой. Хямд байна уу үнэтэй байна уу хамаагүй. Үүгээр та тоосго нь ямар маркын , хэдэн кг даац авах чадвартай юм гэх мэт мэдээллийг авах ёстой.
2. Таны авахаар сонирхож буй тоосго маань хэлбэр хэмжээ нь нэгэн жигд гадаргуугын эвдрэл гэмтэл багатай байх хэрэгтэй.

3. Хатуулаг. Та тоосгон дээр хумсаараа зураад үз. Хэрвээ ором гарч байвал хатуулаг муу гэсэн үг.
4. 2 тоосго аваад хооронд нь зөөлөн цохиод үз. 2 тоосго хагарах ёсгүй. Мөн хоорондоо харших үед жингэсэн дуу гарч байвал сайн тоосго гэсэн үг.
5. Тоосгоны ус шингээлтийг мөн шалгаж үзэх ёстой. Хэрвээ танд цаг байгаа бол 5 ш тоосгыг хуурай үед нь жинлээд үүний дараа 24 цагийн турш усанд байлгаад мөн жинлэж, зөрүүг нь хувиар илэрхийлж гаргана. Ус шингээлт нь 20 % аас их байж болохгүй.
6. Мөн тоосгоны гадаргуугын давсжилтыг шалгадаг. 30х20 см хэмжээтэй саванд 2.5 см хүртэл ус хийгээд тоосгоо хөндлөнгөөр нь босгож усандаа хийгээд ус бүрэн ууршиж дуустал хүлээнэ. Ус бүрэн ууршсаны дараа дахин дээрх үйлдлээ давтаад хатасны даруу тоосгонд цагаан давсжилт хэр үүсэж буйг тодорхойлох юм. Хэрвээ баган зэрэг цайрсан байвал хэрэглэж болно гэсэн үг. Дундаж буюу түүнээс их цайралттай байвал хэрэглэж болохгүй гэсэн үг юм.

7. Хагалаад үзэхэд голдоо аль болох бага хэмжээний нүх сүв болон том хэмжээний чулуутай байх ёстой. Харин харласан, нүүрс маягийн хар цөм байж болно.


Бетон тоосго. Манайд мөн үйлдвэрлэгдэж байгаа. Даацын хувьд бетон тоосгоноос илүү. Мөн жингийн хувьд керамик тоосгоноос хүнд, даац илүү. Үнийн хувьд мөн үнэтэй байгаа. Хүйтэн тэсвэрлэлт илүү сайн.

Тоосгоны сонголтоо хийхдээ та дээрх зүйлсийг анхаарвал таны үл хөдлөх хөрөнгийн үнэ цэнэ мэдээж өсөх болно. 

Ямар ч барилгын материалд гарал үүслийн бичиг, үйлдвэрлэгчийн сертификат, лабораторын туршилт байдаг гэдгийг та санаж худалдан авалтаа хийгээрэй.

Барилгын суурийн төрлүүд

Байшин барилга бүрт суурь заавал байна. Манайхан хундаам гэж хэлж сурсан нь Орос үг Фундамент нь Хундаам болсон гэсэн үг. Англиар бол foundation.
Дотроо мэдээж ямар барилгад хэрэглэхээс шалтгаалан олон төрөл байна
1. Шугаман
2. Баганан
3. Шон суурь (гадсан суурь)
4. Нил суурь буюу хавтан суурь

Шугаман суурь: Барилгын даацын болон тусгаарлах ханын дагуу хананаас ирэх ачааллыг хөрсөнд дамжуулах үүрэгтэй. Төмөр бетоноор голчлон цутгаж хийнэ. Зарим тохиолдолд арматургүй хийж болно. Ханын зузаанаас хамаарч өргөн өндөр уртыг тогтооно. Хамгийн түгээмэл хэрэглэгддэг суурь юм.

Баганан суурь: Баганан суурь голчлон төмөр бетон каркасан барилгад хэрэглэгдэнэ. Суурийн хэмжээ материалын орц, бетоны анги зэргийг тооцоо зураг төслөөр гаргана. Хэрвээ таны барих барилга жижиг хэмжээтэй бол баганан суурь зардал ихтэй болно.

Хаус , амины жижиг байшинд шугаман суурь их хэрэглэгдэнэ. Харин та байшингаа төмөр бетон каркастай хийх гэж байгаа бол баганан суурь төлөвлөх хэрэгтэй болно. Хэрвээ таны байшин барих газрын хөрс намгархаг, шаварлаг газар байдаг бол шон суурь хийж өгнө. 

Шон суурь:  Энэ суурийг хөрс нь өвөлдөө овойж хөлддөг, зундаа суудаг шаварлаг намгархаг газар байшин барих гэж байгаа бол сонгох хэрэгтэй. Хөрсний овойлт суултаас болж барилгад маш их эвдрэл үүсдэг. Иймээс энэхүү шон суурийг хэрэглэх болсон.

Байшин барихдаа аль суурийн төрлийг сонгох нь таны байшингын хэлбэр дүрс, загвар төсөв мөнгөн дээр үндэслэгдэн хийгдэх болно. Иймд та эхлээд заавал тооцоо судалгаа хийж мөн загвараа гаргахыг хичээгээрэй.

Цемент хэрхэн худалдан авах вэ?

                         Байшин барихад маш олон төрлийн материал худалдан авах хэрэгтэй болдог. Энэ олон материалыг цуглуулж авах гэж маш их цаг зарцуулна. Та энэ олон материалыг худалдан авахдаа бэлтгэлтэй байх хэрэгтэй.

Эдгээр материалууд дотроос цемент нь байшин барихад хамгийн их хэрэгтэй нь юм. Цемент нь цаасан эсвэл шуудайтай саарал өнгийн нунтаг материал. Голдуу 50 кг савлагаатай байна. Цемент худалдан авах нь мөн зөв цементийн төрлөө сонгох болон зөв нийлүүлэгчээ сонгох нь чухал.

Ямар ч материал худалдан авахад цаг хугацаа шаардлагатай байдаг. Энэ бодож байгаа шиг чинь амархан байхгүй. Та ачдаг хүмүүсээр нь эсвэл зориулалтын поддон дээр хураасан цемент сэрээт өргөгчөөр өргүүлээд машин дээрээ ачиж авч болно.

Тэгэхээр танд цемент худалдан авах үед тань тус болох хэдэн зүйлийг хэлж өгье.

1. Цемент бол хамгийн өргөн хэрэглэгддэг барьцалдуулагч материал. 

Иймд маш олон зориулалтаар хэрэглэж болно. Жнь: Төмөр бетон каркасанд, ханын шаварлдаганд, шал цутгахад, ханын өрлөг гэх мэт. Зориулалт нь танд ямар цемент хэрэгтэйг тодорхойлно. Танд өөр өөр зориулалтын өөр өөр төрлийн цемент хэрэг болно.

2. Цементийн шинж чанар болон чанарын үзүүлэлт.

А. Таны хэрэгцээнд нийцэх олон төрлийн цемент зах зээл дээр зарагдаж байгаа. Гэхдээ хамгийн түгээмэл хэрэглэдэг 3 төрөл нь:

·       Ердийн портланд цемент

·       Портланд пуццолан цемент.

·       Цагаан цемент

Б.  Цементийн анги:

Ууттай цемент худалдан авах үед танд ямар анги марктай цемент вэ гэдгийг мэдэх нь чухал юм. 32.5 , 42.5, 52.5 гэх мэт цементийн бат бэхээр нь ангилан нэрлэсэн байдаг.

OPC 42.5 гэдэг нь Ordinary Portland Cement буюу Ердийн портланд цемент гэсэн үг.

42.5 бол цементийн бат бехийг заасан тоо буюу анги нь юм. Энэ нь цементийн шахалтын бат бэх нь 28 хоногийн дараа лабораторт шахагч машинаар эвдэж туршихад 43 Н/мм2 бат бэхийг үзүүлэх ёстой гэсэн үг.

Цемент нь устай урвалд орж бэхжилт явагдаж хатуурдаг тул та бороо ус орхооргүй хуурай газар газраас хөндий хурааж хадгалах хэрэгтэй.

3. Төсөв мөнгө

Цемент нь байшин барихад гол материалуудын нэг тул та түүнийг хэмнэнэ гэсэн ойлголт байж болохгүй. Хэрэглэх зохистой хэмжээгээр нь хэрэглэх нь зүйтэй. Харин та бусад туслах материалуудаас хэрвээ таны мөнгө дутмаг байгаа бол хэмнэлтээ гаргах талаар бодох хэрэгтэй. Хэрвээ та 1 сая төгрөгний 200 мянгаар нь хэмнээд цемент аваад 800 мянгаа нь гоёмсог плитанд зориулагдах гэж байгаа бол  үгүй. Та цементэндээ 300 мянга өгөөд үлдсэнд нь плитагаа тааруулж авах хэрэгтэй.

4. Авах тоо хэмжээ

Энэ нь мэдээж та мэргэжлийн хүн биш бол жоохон төвөгтэй ажил болж хувирна. Та хэдэн шуудай цемент надад хэрэг болох бол гэж багцаалдан суух нь дамжиггүй. Баримжаа гэхэд 1 давхар байшингийн сууринд 1 м3 бетонд 250- 300 кг гэж тооцоорой. Харин Ханын шаварт 1 хүрз цемент 3 хүрз элс гэж бодоорой. Харин ханын  нийт талбайгаа гаргаад 1 м2 талбайд дунджаар 0.02 м3 шавар зуурмаг орно. Элс-Цементэн зуурмагын жин ойролцоогоор 1м3 нь 2000 кг байдаг. Та 100 м2 талбай шавардана гэж үзвэл 100х 0.02=2 м3 зуурмаг орно. 2м3х 2000= 4000 кг зуурмаг. 4000:4=1000 кг буюу 1 тон цемент 3000 кг элс (1600 кг/м3 ) буюу ойролцоогоор  1.87 м3 элс хэрэг болно гэсэн үг.

5. Цементийн насжилт

Цемент нь удаан хугацаанд хадгалдаг материал биш юм. Үйлдвэрлэгчдийг зүгээс ер нь 3 сараас дээш хадгалсан цемент хэрэглэхгүй байхыг зөвлөдөг. Тэгэхээр яг хэрэг болох үедээ л худалдан авах хэрэгтэй гэсэн үг. Хугацаа хэтэрсэн бол барьцалдах чадвар нь буурч бат бэх нь багасана гэсэн үг. Мөн цементийн чанарт хадгалах орчин чухал. Хэрвээ та чийгтэй орчинд хадгалсан бол агаар дахь чийгтэй цемент нь урвалд орж хатуурч чулуужсан байдаг. Иймд хуурай газар хадгалсан цемент авах нь зөв.

6. Чанарын гэрчилгээ болон шинжилгээний бичиг

Та цемент авахдаа чанарын гэрчилгээ болон шинжилгээний бичгийг нь асууж аваарай. Дараа нь танд өөрийн барьсан байшингаа үл хөдлөх хөрөнгөөр бүртгүүлэх болон эсвэл та барилгаа улсын комист хүлээлгэн өгөх үед акт бичиг баримтанд хавсаргадаг юм. Хэрвээ та хүний захиалгаар байшинг нь барьж өгч байгаа бол захиалагчдаа үзүүүлж мөнгөө авана гэсэн үг.

Барилгын хийцийн төрлүүд

Барилга байшин маань дараах үндсэн хэлбэрүүдээс тогтоно.
Дээврийн хувьд